Transport kolejowy towarów – czy możemy spodziewać się wzrostu w najbliższych latach?

Transport kolejowy przez kilka wieków był jedną z popularniejszych metod transportu towarów oraz osób, jednak w ostatnich kilkudziesięciu latach stracił na znaczeniu. Jego wartość ponownie dostrzeżono, gdy stawki za transporty morskie poszybowały do góry, przewóz towarów morzem, przestał być tak pewny przez zatłoczenie w Kanale Sueskim, a transport drogowy mierzy się z niedoborem kierowców i ciężarówek. Jak aktualnie wygląda transport kolejowy? Czego możemy spodziewać się w najbliższych latach? Więcej w artykule.

Jak mówią źródła, pierwsze transporty koleją realizowano po drewnianych szynach już w średniowiecznych kopalniach. Przez dziesiątki lat, kolej była głównym przewoźnikiem towarów w wielu krajach Europy i na świecie. Jej popularność zaczęła spadać gdy pojawił się konkurencyjny transport drogowy.

Spadek obserwujemy od około 70 lat. Na przestrzeni lat 50-tych i 80-tych zmniejszył się z około 60% do 15% obecnie. W Unii Europejskiej koleją transportuje się najczęściej produkty górnictwa i kopalnictwa, stanowią one 12,6 % wszystkich przewożonych w UE towarów w 2021 roku. Biorąc pod uwagę, że coraz bardziej odchodzi od tradycyjnych gałęzi przemysłu, transport kolejowy musi skupić się na pozyskaniu nowych klientów.

Wzrost kolejowego transportu towarowego w UE o 8,7%

W latach 2012-2016 poziom kolejowego transportu towarowego był stabilny, a następnie w 2017 i 2018 zaczął delikatnie wzrastać. W czasie trwania pandemii, na przełomie 2019 i 2020 wartość ta ponownie spadła. Podobnie było w Stanach Zjednoczonych – w kwietniu 2020 roku, wolumen przewozów zmniejszył się o około 15% w porównaniu z rokiem poprzednim.

Znaczne ożywienie zaobserwowano w Europie w 2021 r., z 8,7% wzrostem w stosunku do 2020 r., tym samym osiągając wynik podobny do tego sprzed pandemii.

W transporcie kolejowym przodują Stany Zjednoczone i Chiny

Stany Zjednoczone, według danych z 2014, posiadają najdłuższą sieć kolei, wynoszącą około 225 tys. km. Na drugim miejscu są Chiny, których długość trakcji to 150 tys. km. Mimo tego, to rejon Azji i Oceanii, jak wynika z danych Statistica, przewiózł w 2019 roku najwięcej ładunków pociągami.

Transport kolejowy z Chin do Europy rośnie między innymi, ze względu na rosnące stawki w transporcie morskim, a także mniejszą dostępność kontenerów. Co więcej, 90% wszystkich przewozów między Chinami a Europą obsługuje spółka UTLC ERA, której celem jest zwiększenie ruchu kolejowego między wybranymi Państwami.

W Unii Europejskiej, największą wydajność transportu towarów koleją odnotowały Niemcy, które w 2021 roku przewiozły 123 mld tkm co stanowi około 31 % całej UE.

Konkurencyjne ceny, brak limitu ładowności czy mała emisja CO² sprawiają, że popularność kolei wzrasta

Transport kolejowy wady i zalety

Do jednej z głównych zalet transportu kolejowego, należy mała emisyjność dwutlenku węgla. Jest to najbardziej energooszczędny rodzaj transportu, wyprzedza zarówno transport morski, drogowy jak i lotniczy. A kwestie środowiska w ostatnich latach, zaczynają być niezwykle istotne – widać rosnący trend w popularności elektrycznych ciężarówek czy zwiększone zainteresowanie biopaliwami. Przykładem może być koncern Coca-Cola, który do dostaw napojów, zmienia ciężarówki na pociągi, tym samym mając wyemitować ponad dwukrotnie mniej CO².

Mimo, że transport kolejowy może odbywać się tylko w miejscach umiejscowienia sieci, jest on bardziej elastyczny, ze względu na brak ograniczeń w przewożeniu ładunków. W wagonach, można umieścić różnego rodzaju towary, a w przypadku braku miejsca, możliwe jest podpięcie dodatkowych przestrzeni ładunkowych. W zależności od potrzeb nadawcy, realizuje się dostawy całopojazdowe i drobnicowe. 

Inną kwestią przemawiającą na korzyść transportu kolejowego jest jej zasięg – możliwe jest przewożenie towarów do innych krajów, czy nawet kontynentów. Przykładem jest popularny ostatnio transport z Chin do Europy, który trwa od 2-4 tygodni, dlatego stanowi ciekawą alternatywę dla transportu morskiego. 

Wyzwaniem jest jednak konieczność przeładunku w miejscach zmiany rozstawy szyn, na niektórych trasach międzykontynentalnych konieczne jest nawet 2-krotne przeładowanie towaru. 

Ze względu na regularność i terminowość, wybór kolei do transportu frachtu jest bezpiecznym rozwiązaniem, szczególnie w przypadku transportu drogowego i morskiego. 

Na kolej nie mają wpływu zatory na drogach, w kanałach morskich, a także warunki atmosferyczne. 

Co więcej, cena za transport koleją jest bardziej atrakcyjna, niż za ten sam ładunek przewożony drogą morską czy powietrzną. 

Transport drogowy czy kolejowy?

Największą konkurencję dla kolei stanowi, najbardziej popularny obecnie transport drogowy. Jego główną przewagą jest cena, która jest niższa niż w przypadku przewozu frachtu koleją. Co więcej, transport drogowy inwestuje w wiele rozwiązań, na przykład takich jak elektryczne i bezzałogowe ciężarówki, infrastrukturę, zaawansowane systemy. W takim tempie rozwoju, kolej niedługo może pozostać daleko w tyle.

Z drugiej strony, na korzyść transportu kolejowego wpływa brak ograniczeń dotyczących ładowności. Jeśli na ciężarówkę nie zmieści się cały ładunek, z uwagi na przekroczenie DMC czy nacisku na osie, konieczne jest wysłanie większej lub drugiej, co wiąże się z dodatkowymi kosztami. Przy transporcie kolejowym, istnieje możliwość zwiększenia ładowności wagonów.

Jednak ze względu na dużą emisję dwutlenku węgla i duże oblężenie dróg przez transport, Unia Europejska zakłada podwojenie udziału kolei towarowej do 2030 roku. Z zaciekawieniem będziemy przyglądać się podejmowanym działaniom.

Przyszłość transportu kolejowego – prognozy

Mimo sporej konkurencyjności, transport kolejowy ma szansę odgrywać ważną rolę w łańcuchu dostaw. Rosnące zapotrzebowanie na usługi transportowe, niedobór kierowców zawodowych, rosnące koszty transportu morskiego i wiele innych wyzwań, sprawiają, że kolej zaczyna odgrywać rolę także w transporcie intermodalnym.

Możliwe jest dostarczanie dużej liczby ładunków na dalsze odległości, bardziej ekologicznie i w przystępnej cenie. Wymaga to jednak wielu inwestycji, które usprawnią przepływ towarów koleją szczególnie między krajami.